ალუზია ლუციფერზე

В фантастическом рассказе Кита Лаумера один из главных героев, Люцифер, оказывается на поверку довольно славным парнем, который прибывает из ада для того, чтобы спасти наш мир. Когда главная героиня рассказа интересуется, за какой грех Люцифера сослали в ад, тот скромно молчит... И только увидев шрам на теле Люцифера, когда тот переодевался, она догадалась, что это был за грех. Какое имя он носил, когда совершал этот грех?
Ответ: Прометей.
Автор(ы): Илья Ратнер (Иерусалим, Израиль)
Источник(и): Лаумер К. Дьявол, которого не ждали.
Комментарии: Шрам был в области печени. Кит Лаумер "выдвинул" версию, что Люцифер – "несущий свет" – и был древнегреческим Прометеем, который принес людям огонь.
ბოდიშს ვუხდი ამ კითხვის პატივცემულ ავტორს, მაგრამ ძალიან მსურდა ჩემი პოსტის სწორედ ამ საინტერესო კითხვით დაწყება. სწორედ მისი კითხვის დროს აღმოვაჩინე, რომ მე არ ვყოფილვარ პირველი, ვინც აღმოაჩინა მსგავსება მითოლოგიურ პრომეთესა და ბიბლიურ სატანას შორის.
ალუზია იმდენად აშკარაა, რომ შეიძლება განსხვავება მხოლოდ სახელებში დავინახოთ.
რა თქმა უნდა არის პრინციპული სხვაობაც, თუმცა შევჯერდეთ რამდენიმე პირობაზე.
ძველბერძნულ მითოლოგიაში არ არსებობდა "სატანა", ბოროტი არსება როგორც ასეთი, უფლის მოწინააღმდეგე, არსებობდა მრავალი ღმერთი, რომელთაც ჰქონდათ როგორც კეთილი და დადებითი ასევე უარყოფითი მხარეები. მაგალითისთვის: პოსეიდონი თუმცა იძლეოდა ზღვის ნობათს, მაგრამ შეეძლო ჩაეძირა გემი და დაეღუპა ადამიანები, ეს ღმერთების თავისუფალი არჩევანი იყო.
ბიბლიაში სხვა ვითარებაა აქ არ არის მრავალი ღმერთი. მთავარი მოქმედი გმირები სულ სამია: უფალი ღმერთი, რომელიც მრავალი სხვადასხვა სახელით (იაჰვე, ელოჰიმ) მოიხსენიება ბიბლიაში, ადამიანი და სატანა. ეს სიტყვა – ძვ. ებრაულად ნიშნავს მოწინააღმდეგეს და ჩემი აზრით სრულად გამოხატავს ამ არსების არსს, მისი სხვა სახელია ლუციფერი, თუმცა ეს ლათინური სახელწოდება ესაიას წიგნიდანაა, სადაც წინასწარმეტყველი აღწერს სატანას, როგორც დილის ვარსკვლავს, შუქის მომტანს, შესაბამისად ლათინურად პირდაპირ ითარგმნა "ლუცერნ ფერრე" ანუ შუქის მომტანი და მივიღეთ სახელი ლუციფერი, რომელიც დღევანდელი ქრისტიანისთვის არანაკლებ შიშისმომგვრელია, ვიდრე სიტყვა სატანა. პირველი ალუზია სწორედ აქ ჩნდება: პრომეთეს ხსენებაზე პირველი რაც გვახსენდება, ეს არის მის მიერ ცეცხლის მოტანა ადამიანებისთვის. თუმცა წინასწარმეტყველ ესაიას რომც არ შეედარებინა სატანა ცისკრის ვარსკვლავისთვის, ამით ალუზია არ ისპობა; პრომეთე არ იყო ღმერთი (სხვათა შორის მისი სახელი ნიშნავს წინასწარ მოფიქრალს, მჭვრეტელს), იგი იყო ერთ–ერთი უკანასკნელი ტიტანი და მითის ტანახმად სწორედ მან შექმნა ადამიანები თიხისგან(!) ამ მომენტიდან მოყოლებული იგი გამუდმებით ზრუნავს ადამიანებზე, ყველანაირად ცდილობს გამოსტყუოს ღმერთებს ის "ბენეფიტები" რაც აუცილებელია ადამიანთა საზოგადოების კეთილდღეობისთვის, უკანასკნელი წვეთი იყო ცეცხლის მოპარვა ოლიპმოს მთიდან, (მითის ზოგიერთი ვერსიის თანახმად მან გამოიგონა ბორბალიც). სწორედ ამ მოქმედებისთვის ზევსმა ის მიაჯაჭვა კლდეზე სადაც ყოველდღე არწივი უკორტნიდა მას ღვიძლს.
სატანაც დაახლოებით ასე იქცევა, თუმცა განსხვავება საკმაოდ დიდია მოტივაციაში, ბიბლიის ადამიანს არაფერი უჭირს, შესაბამისად სატანას იმ მოქმედებას როდესაც ის სთავაზობს მას გასინჯოს აკრძალული ხის ნაყოფი, სხვა არაფერია თუ არა უფლის გეგმების არევა ადამიანთან მიმართებაში.
სწორედ მას შემდეგ გამოაძევა უფალმა ადამი ედემის ბაღიდან და სწორედ ამის შემდეგ მოიპოვა გარკვეული ძალაუფლება ადმიანზე, რომელშიც უფლის სული იყო, სატანამ.
თუმცა ორივე შემთხვევაში დარწმუნებული ვარ, რომ საუბარია არა უბრალოდ ცეცხლზე, ან ვაშლზე.
არამედ საუბარია ინფორმაციაზე, რაღაც საკრალურზე, რაღაც წმინდაზე, რომელიც ადამიანმა იმ დროს მიიღო, როცა არ იყო ამისთვის მზად.
მე არ ვიცი რა იგულისხმება ხე ცნობადის ნაყოფში, მაგრამ დარწმუნებული ვარ, რო ეს არ იყო უბრალო თვალის წამალი, რომლის მირების შემდეგ ადამმა თავისი სიშიშვლე დაინახა.
შემიძლია გამოთქვა ვარაუდები, მაგრამ მირჩევნია ავტორები გადავქექო.

ადამის სამყარო

მსოფლიოს დიდი ნაწილისთვის (მორწმუნეთათვის) ბიბლიის მიხედვით პირველი გონიერი არსება და დღევანდელი გაგებით ადამიანი, ხატად თვისად შექმნა ღმერთმა და უწოდა მას ადამი, შემდგომი ისტორია ყველამ ზეპირად ვიცით, ნეკნის გამოღებით და ევას შექმნით.
ყურადღებას გავამახვილებ მხოლოდ ერთ დეტალზე: როგორ ფიქრობთ, ადამის და ევას გარდა სამყაროში ადამიანი არავინ იყო? მახსენდება ცნობილი კითხვა–ანეკდოტი, დაასახელეთ ყველაზე დიდი ბრძოლა, როდესაც დედამიწის მოსახლეობის მეოთხედი დაიღუპა, პასუხი: კაენმა მოკლა აბელი.
რატომღაც ყველა ფიქრობს, რომ უფალმა მხოლოდ ადამი და ევა შექმნა, ხოლო შემდეგ დაიბადა პირველი ადამიანი კაენი, შემდეგ აბელი.
ამ შემთხვევაში გასაოცარია ისტორიის შემდგომი განვითარება, უფლისგან შერისხული კაენი ირთავს ცოლს (!), ვიკითხავთ საიდან? მასაც ნეკნი გამოუღეს? მაგრამ აქვე კიდევ უფრო გასაოცარი ცნობა გვხვდება, იგი აარსებს ქალაქს (ხანოქი), ალბათ ცოტა სასაცილო წარმოსადგენია ქალაქი ორი მცხოვრებით.
ასეა თუ ისე, ეს სიუჟეტი, როგორც მისი პოპულარული ვერსია, წინააღმდეგობითაა სავსე.
მაგრამ თუ უბრალოდ დავაკვირდებით ტექსტს, საოცრებას აღმოვაჩენთ და რომ არც ისე მარტივადაა საქმე.
დაბადება 1:26 : "და თქვა ღმერთმა შევქმნათ ადამიანი ჩვენს ხატად და ჩვენს მსგავსად. და ბატონობდეს თევზებზე ზღვაში და ცის ფრინველებზე, და პირუტყვზე მთელს ქვეყანაზე, და ყოველ ქვეწარმავალზე, რომელიც იძვრის მიწაში." ნუ გასაგებია აქ ყველაფერი, მაგრამ შემდეგი სტროფი ცოტა დაგვაბნევს:
დაბადება 1:27 "და შექმნა ღმერთმა ადამიანი თავის ხატად – ღვთის ხატად შექმნა იგი. და შექმნა ისინი მამაკაცად და დედაკაცად.
1:28 და აკურთხა ისინი ღმერთმა და უთხრა მათ ღმერთმა: "ინაყოფიერეთ და გამრავლდით, აღავსეთ ქვეყანა და დაეუფლეთ მას; და ბატონობდეთ ზღვის თევზებზე და ციურ ფრინველებზე, და ყოველ ცხოველზე, რომელიც კი მიწაზე დაცოცავს.
ამრიგად ადამიანის შექმნა ამ ჯერზე ყოველგვარი თიხის და ნეკნის გარეშე, ძალზედ მარტივად ხდება. აქვე არის ღმერთის მიერ მოცემული უფლება, რომ ადამიანს საკვებად მიეღო მხოლოდ მცენარეული საკვები, ასევე ყველა ცხოველი იღებდა მხოლოდ მცენარეულ საკვებს.
ეს ყველაფერი ხდება მეექვსე დღეს, მეშვიდე დღეს უფალმა დაისვენა. ასე რომ სამყაროს შექმნის მეექვსე დღეს შეიქმნა ადამიანი – მამაკაცად და დედაკაცად, მაგრამ არც ადამზე და ევაზე ხსენებაც არ არის.
და აი სტროფი 2:7 "და გამოსახა უფალმა ღმერთმა ადამი (კაცი) მიწის მტვრისგან და შთაბერა მის ნესტოებს სიცოცხლის სუნთქვა, და იქმნა კაცი ცოცხალ არსებად. ესეც არაა საკმარისი, უფალმა მას შემდეგ რაც შექმნა ცხოველები ჯერ კიდევ მეექვსე დღეს 1:26, ამჯერად მიწისგან გამოსახავს მათ 2:18,
2.22: ადამს უფალმა ნეკნიდან შეუქმნა დედაკაცი, რაც უფრო საინტერესოა, მას სახელი არ აქვს, უბრალოდ დედაკაცი.
ყოველივე ეს უფრო მეტ კითხვებს ბადებს.
ამ მოკლე ფრაზებში გაცილებით მეტი ინფორმაცია დევს ვიდრე ჩვენ გვესმის და გვგონია.
მაგრამ ერთი რამ ხდება ნათელი და უდავო: ადამი მარტო არ იყო, მის გარდა დედამიწაზე იყვნენ ადამიანები, თუმცა მათ არ ჰქონდათ უფლისგან შთაბერილი სული, როგორც ადამს, როგორც ჩანს ადამი იზოლირებული იყო მათგან, რადგან მას უფლისგან დასჭირდა თანაშემწე და მეგობარი და მიიღო კიდეც საკუთარი ნეკნიდან შექმნილი დედაკაცის სახით, თუმცა მხოლოდ ედემის ბაღიდან გაძევების შემდეგ ადამმა უწოდა მას ევა – დედა ყოველი ცოცხალისა, კაცობრიობის დედა.
კიდევ ერთი მნიშვნელოვანი დეტალი ადამის წარმოშობაზე:დაბადება 5:1–2 "ეს არის ადამის შთამომავლობის წიგნი: როცა ღმერთმა შექმნა ადამი, ღვთის მსგავსად შექმნა იგი. მამაკაცად და დედაკაცად შექმნა ისინი, და აკურთხა. და უწოდა მათ სახელად ადამიმათი შექმნის დღეს."
მარტივია არა? :)
უკვე საუბარია არა ერთ ადამიანზე არამედ მრავალზე, ვითომ მრავალი ადამი იყო? რომლებიც უფლის ბაღს უვლიდნენ? იქნებ ეს ტომი იყო? რომლებიც შემგროვებლობით იყვნენ დაკავებლნი, (ადამიანის პირველი საქმიანობა სწორედ ეს იყო) პირველი ხელობაც მათ სახელთან არის ალბათ დაკავშირებული "ადამი" ძვ. ებრაულად თიხას ნიშნავს როგორც მახსოვს, შესაძლებელია სწორედ მეთუნეობა იყო მათი პირველი გამოგონება.
თითქოსდა ყველაზე მარტივი ისტორია რამდენიმე სიტყვით გართულდა.
ყველას შეგიძლიათ გადამოწმოთ. დასკვნები კი თქვენ თვითონ გამოიტანეთ.